เที่ยว “ถ้ำเขาหลวง” ชมพุทธศิลป์หลากสมัยในจตุรคูหา
ไม่ได้เห็นกับตา คงแทบไม่อยากจะเชื่อว่า ห่างจากเขาวังเมืองเพชรบุรี เพียง 5 กิโลเมตร ใต้ภูเขาหินปูนลูกเล็ก ๆ ความสูงเพียง 92 เมตร กลับเป็นที่ตั้งของโถงถ้ำขนาดใหญ่ ที่เรียกกันว่า “ถ้ำเขาหลวง” ภายในนอกจากตระการตาด้วยประติมากรรมธรรมชาติหินงอกหินย้อยและโพรงถ้ำใหญ่ที่แสงแดดสาดส่องลงมาจากด้านบนได้ ตัวถ้ำยังแบ่งได้เป็นสี่คูหาใหญ่ แต่ละคูหายังเต็มไปด้วยสมบัติศิลป์เก่าแก่จากอดีตกาลหลายสมัยให้ผู้มาเยือนได้ชื่นชมกันเป็นขวัญตา
คูหาแรก โดดเด่นด้วยศาลาประดิษฐานรอยพระพุทธบาทหิน ศิลปกรรมสมัยอยุธยา บนแท่นฐาน แผ่นพระพุทธบาทศิลาแกะสลักเป็นลวดลายมงคลร้อยแปดประการ ตามคติไตรภูมิ ลวดลายเริ่มต้นจากพระอังคุฐ (นิ้วหัวแม่เท้า) ไล่เรียงไปทางพระปราษณี (ส้นเท้า) โดยเวียนเข้าหาศูนย์กลาง ลำดับจากภาพสิ่งมงคลต่าง ๆ ในโลกมนุษย์ ไปยังภาพป่าหิมพานต์อันเป็นรอยต่อระหว่างโลกมนุษย์กับสวรรค์ กระทั่งถึงภาพปราสาทอันสื่อถึงเทวโลกและพรหมโลกบนสวรรค์ ในบริเวณนี้ยังประดิษฐานพระพุทธรูปไว้ 9 องค์ เป็นพระพุทธรูปเก่าแก่สมัยอู่ทอง-อยุธยาตอนต้น
คูหาที่สอง เรียงรายไว้ด้วยพระพุทธรูป 4 องค์ ที่สร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 เพื่อถวายพระราชกุศลแด่รัชกาลที่ 1-3 ประดิษฐานไว้ตรงผนังถ้ำ ที่ฐานพระพุทธรูปแต่ละองค์ปรากฏพระปรมาภิไธยและตราสัญลักษณ์ประจำรัชกาลบนผ้าทิพย์ ตามประวัติระบุไว้ว่าต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 โปรดเกล้าฯ ให้หล่อระฆังโลหะขึ้นคู่หนึ่ง ไว้สำหรับถ้ำเขาหลวงโดยเฉพาะ แต่ปัจจุบันหลงเหลืออยู่ให้เห็นเพียงใบเดียว
คูหาที่สาม พระพุทธรูปหลวงพ่อถ้ำหลวง ประดิษฐานตระหง่านเด่นอยู่โถงกลาง พร้อมด้วยพระพุทธรูปอู่ทองขนาดใหญ่ พระพุทธรูปปางไสยาสน์ขนาดใหญ่ และพระพุทธรูปปางป่าเลไลยก์ ยังมีเจดีย์แปดเหลี่ยมทรงปราสาทยอดประดับลวดลายปูนปั้น เจดีย์ทรงระฆังสององค์ ทั้งหมดเป็นศิลปกรรมสมัยอยุธยา บริเวณนี้ยังประดิษฐานพระพุทธรูปถวายเป็นพระราชกุศลอีกห้าองค์ ปรากฏจารึกพระปรมาภิไธยบนฐานและสัญลักษณ์ประจำรัชกาลบนผ้าทิพย์ ตามผนังถ้ำเรียงรายไว้ด้วยพระพุทธรูปขนาดหน้าตักประมาณ 1 ศอก อีกกว่า 100 องค์ เกือบทุกองค์จารึกพระนามพระบรมวงศานุวงศ์ในพระราชวงศ์ จึงเป็นพระพุทธรูปสมัยรัตนโกสินทร์ สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นเพื่อบำเพ็ญพระราชกุศลในส่วนพระราชวงศ์จักรี
คูหาที่สี่ อันเป็นคูหาสุดท้าย เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัยขนาดใหญ่สามองค์ ปรากฏจารึกระบุว่าพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 พร้อมด้วยพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นมเหศวรศิววิลาศ และพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นวิษณุนารถนิภาธร ได้ทรงปฏิสังขรณ์กันคนละองค์ ยังมีเจดีย์ทรงระฆังสามองค์ ศิลปกรรมพระราชนิยมในรัชกาลที่ 4 เจดีย์องค์ใหญ่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงสร้าง ส่วนเจดีย์ขนาดเล็กอีกสององค์บนฐานเดียวกัน สร้างขึ้นโดยพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นมเหศวรศิววิลาศ และพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นวิษณุนารถนิภาธร พระราชโอรสในรัชกาลที่ 4 ตามที่บันทึกไว้ในพระราชพงศาวดาร
นอกจากนั้นเป็นพระพุทธรูปที่สร้างหรือปฏิสังขรณ์โดยพระราชวงศ์ในสมัยรัชกาลที่ 4-5มาเยี่ยมเยือนถ้ำเขาหลวงทั้งที อย่าลืมเดินชมสมบัติศิลปกรรมโบราณงาม ๆ ที่มีอยู่มากมายให้ครบถ้วนเป็นบุญตา เดี๋ยวใครถามว่ามาเที่ยวถ้ำเขาหลวงเจออะไรบ้าง ตอบไม่ได้ อายเขาแย
่
ที่ตั้งถ้ำเขาหลวง ตั้งอยู่ที่บ้านธงชัย ตำบลธงชัย อำเภอเมืองฯ จังหวัดเพชรบุรี 76000
พิกัด https://goo.gl/maps/pPMxs9Frp8UVBBpQ9
